Пилсемпе кӗлӗсем

887-мӗш кӗлӗ

Килте кил пуҫӗ пулса пурӑнаканни, пуринчен ватти, Мӑнкун, тунти кун ирхине ирех кӑвак ҫутӑлла тӑрать те вилнисене чӗнме хапха умне тухать, хӑйпе пӗрле ҫӑкӑр, сӑра, вут хумаллисем илсе тухать. Чи малтан вутне чӗртсе ярать, унтан вилнисене кашнийӗншӗн ҫӑкӑр турамӗ пӑрахса сӑрине тӑкса ятсемпе чӗнет: «Асатте-асаннесем, тӑвансем, хурӑнташсем, чӗннисем, эс те, масар пуҫ Мирун, пурте килӗр! Паянхи кун сире асӑнатпӑр». Ҫак сӑмахсем хыҫҫӑн йӑл-йӑл ҫунакан вутне сӳнтерет те килне кӗрсе каять...

...Мӗнпурӗ хатӗрленсе ҫитсен кил пуҫӗ хывма пуҫлать. Вӑл пур ҫуртине ҫурри таран касса татать те ҫуррине турӑшсем умне ҫутать. Ҫак ҫуртана кил ҫурти теҫҫӗ. Вилнисене асӑнса алӑк стени ҫумне, сӗтел тӗлне, пӗтӗм ҫуртисене ҫута-ҫута лартать. Ҫуртине кашни вилнишӗнех лартмасть, ашшӗ-амӑшне, аслашшӗ-асламӑшне, хӑйпе ҫывӑх пурӑннӑ ҫынна тата камалсӑр (тӑлӑх пурӑннӑ ҫынна) асӑнса кӑна ҫутать. Ҫуртине ҫутнӑ майӑн ҫапла калать: «Атте! (кам ятне асӑнать, ҫав ятне ҫутать) сан умӑнта пултӑр, ак сан ятне ҫурта ҫутатӑп». Ҫак сӑмахсем хыҫҫӑн ҫак вилене асӑнса харпӑр ҫимерен кӑш-кӑшт пай илсе хатӗрлесе хунӑ пуш чашӑка умӑнта пултӑр тесе хурать. Сӑрине те, эрехне те ун ячӗпех сӗтел пуҫӗнче тӳнтерсе кӑшт-кӑшт ярать. Унтан ытти вилесене хывать. Чи юлашкинчен камалсӑр ҫынна хывать, ӑна ялта никам та хывмасӑр хӑвармасть, мӗншӗн тесен вӑл пит хытӑ тытать (чирлеттерет) тет. Кил хуҫи хӑй асӗнче тытса тӑракан пур вилесене те хывсан юлашкинчен калать:

Паянхи кун ҫак яшка-ҫӑкӑра сирӗншӗн пӗҫернӗ, пурсӑрӑн та умӑрсенче пултӑр, ҫаксемпе тутӑ пулӑр. Кил-йышсене, выльӑх-чӗрлӗхсене ҫулталӑкчен сывлӑхлӑ, тӗрӗс-тӗкел усрӑр, пил тӑвӑр! Умӑрсенче сӗтлӗ кӳлӗ пултӑр...